W listopadzie 2001 roku rozpoczęła swoją działalność Mistrzowska Szkoła Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, objęta honorowym patronatem Europejskiej Akademii Filmowej. Założycielami Szkoły są Andrzej Wajda, Wojciech Marczewski oraz Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych (WFDiF) w Warszawie. Mecenat nad Szkołą objął wówczas Ryszard Krauze. Od roku 2008 mecenasem Szkoły jest Telekomunikacja Polska.
"U podstaw decyzji o stworzeniu Szkoły leżało przekonanie, że trudna sytuacja, w której znalazła się polska kultura, wymaga podjęcia zdecydowanych działań. Kinematografia - pozostawiona na marginesie rozgrywających się przemian gospodarczych, nie dofinansowana, lekceważona przez polityków i urzędników, zagrożona przez napływ tandety i złego gustu - zmierzała wprost do samounicestwienia. Tymczasem na naszych oczach dokonywał się ważny przełom socjologiczny i kulturowy, którego nie wolno było zignorować. Tysiące młodych ludzi sięgnęło po kamery elektroniczne; reżyseria przestała być zajęciem elitarnym. Zaczęły powstawać setki amatorskich filmów, czasem z powodzeniem przebijających się na ekrany kin. W odróżnieniu od kinematografii profesjonalnej wiele z nich cechuje się wyjątkową świeżością spojrzenia na rzeczywistość, często tę prowincjonalną, tak dotąd zaniedbywaną. Jest to kino realizowane przez ludzi młodych, a czasem nawet bardzo młodych. Brak im, co prawda, wiedzy zawodowej, ale często nie brak talentu i wyobraźni. Chcemy im pomóc i podzielić się z nimi swoim doświadczeniem zawodowym, jak również wyszukiwać młodych utalentowanych ludzi, kształcić ich, otaczać opieką, udzielać pomocy przy pierwszych profesjonalnych filmach oraz konfrontować ich z europejskimi kolegami."
Andrzej Wajda, Wojciech Marczewski
jesień 2001
Szkoła jest nie tylko miejscem kształcenia, lecz również miejscem spotkań, wymiany myśli i doświadczeń. Dla części naszych projektów staramy się o fundusze europejskie, przede wszystkim w ramach programu Media. Organizowane przez nas kursy opierają się przede wszystkim na rozwoju projektów i zajęciach praktycznych. Studenci pracują na wysokiej klasy kamerach cyfrowych i elektronicznym sprzęcie montażowym. Rozwijają swoje scenariusze, realizując jednocześnie szereg wybranych scen, fragmentów lub sekwencji, współpracują z operatorami, montażystami i dźwiękowcami, eksperperymentują z castingiem, testują dialogi, dramaturgiczne rozwiązania. Nie uczymy ich jak być reżyserem, tylko jak robić filmy. Rola Szkoły nie kończy się w momencie zakończenia szkolenia – naszym celem jest doprowadzenie do produkcji kilku najlepszych projektów. Pomagamy studentom zrealizować pierwszy film – kinowy, telewizyjny, czy też niezależną produkcję. Szukamy producentów w kraju i za granicą, obejmujemy wybrane projekty opieką artystyczną: od pomysłu, aż po fazę postprodukcji. Preferujemy projekty niskobudżetowe, jako że dla młodego reżysera, zwłaszcza w Polsce, jest to najczęściej jedyna szansa na realizację filmu.
Wykładowcami Szkoły są między innymi: Andrzej Wajda, Wojciech Marczewski, Marcel Łoziński, Jacek Bławut, Edward Żebrowski, Katarzyna Maciejko Kowalczyk (do 2008 roku), Jacek Petrycki, Agnieszka Holland, Krzysztof Materna, Krzysztof Ptak, Stanisław Różewicz, Krzysztof Zanussi, Sławomir Idziak, Denijal Hasanović oraz uznani europejscy twórcy: Volker Schloendorff z Niemiec, Aleksander Sokurow z Rosji, Mogens Rukov z Danii, Marilyn Milgrom z Wielkiej Brytanii, Antoine Jaccoud ze Szwajcarii, Ralph Schwingel z Niemiec, Ildiko Enyedi z Węgier i inni. Wielu wybitnych aktorów wzięło udział w etiudach oraz filmach naszych studentów i absolwentów, między innymi: Katarzyna Figura, Gabriela Muskała, Ewa Kasprzyk, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Michał Żebrowski, Borys Szyc, Robert Więckiewicz.
Działalność Szkoły jest wspierana i ściśle związana z działalnością Fundacji Edukacji Filmowej Andrzeja Wajdy. Celem Fundacji jest zachowanie najlepszych tradycji polskiej kinematografii i sztuki filmowej oraz osiągnięć jej twórców, a także dbałość o dalszy rozwój tych dziedzin sztuki. Fundacja jest też głównym organizatorem niektórych kursów prowadzonych wspólnie ze Szkołą.
Prowadzimy kursy reżyserii fabularnej i dokumentalnej - oparte o rozwój zgłoszonych projektów filmowych, kandydaci powinni więc mieć już doświadczenia twórcze w dziedzinie filmu - choć przede wszystkim liczą się ciekawe pomysły. Szkoła prowadzi Międzynarodowy Program Szkoleniowy dla Profesjonalistów Filmowych – EKRAN skierowany do osób, które mają już na swoim koncie dokonania filmowe. Projekt ten jest współfinansowany przez europejski program MEDIA, a partnerami są: szwajcarska fundacja FOCAL, Norwegian Film Development, brytyjska Script Factory, Duński Instytut Filmowy, fundacja Nordmedia z Hanoweru, włoska szkoła filmowa ZELIG, Fundacja Filmowa Północnej Nadrenii-Westfalii (Filmstiftung NRW), ifs internationale filmschule z Kolonii, Międzynarodowa Szkoła Filmowa z Walii (International Film School Wales), Holenderski Instytut Filmowy (Nederlands Filminstituut NFI). Organizujemy też "Przedszkole Filmowe" (od 2006 wspólnie z Towarzystwem Inicjatyw Twórczych "ę" i Zespołem Paladino) - kurs dla licealistów i studentów, którzy zafascynowani są filmem, zwłaszcza praktyczną stroną jego realizacji.
Uczestnictwo w większości naszych kursów jest płatne, jednak Szkoła nie jest instytucją dochodową. Opłaty za kształcenie pokrywają tylko część kosztów (ok. 15%) prowadzenia kursów, bezpośrednio związanych z produkcją filmów i etiud: np. honoraria operatorów, aktorów i montażystów. Reszta funduszy pochodzi od prywatnych sponsorów oraz instytucji wspierających działania Szkoły - są wśród nich: Polski Instytut Sztuki Filmowej, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Marszałek Województwa Mazowieckiego. Przy niektórych projektach współpracujemy ze Stowarzyszeniem Filmowców Polskich. Niektórzy studenci z pomocą Szkoły uzyskują stypendia od prywatnych firm, które pokrywają ich czesne.
Oprócz stałych kursów, które odbywają się cyklicznie, Szkoła organizuje również programy specjalne. Były to między innymi "Reflection" - projekt realizowany w 2005 roku we współpracy z Międzynarodową Szkołą Filmową w Kolonii; „Jerozolima, Warszawa, Kolonia. Dialog w trójkącie” - międzynarodowy program dla dokumentalistów współorganizowany przez ifs internationale filmschule z Kolonii oraz Sam Spiegel Film & TV School z Jerozolimy, przy wsparciu Funduszu Filmowego Północnej Nadrenii-Westfalii.
Bierzemy czynny udział we wspieraniu debiutantów w ramach programów "30 minut" i "Pierwszy Dokument".
Zainicjowany przez Wojciecha Marczewskiego Program "30 minut" jest wspólną inicjatywą Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, Stowarzyszenia Filmowców Polskich, TVP Kultura oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od roku 2006 rolę MKDiN przejął Polski Instytut Sztuki Filmowej, stając się partnerem Programu. Celem Programu "30 minut" jest umożliwienie młodym filmowcom debiutu fabularnego w profesjonalnych warunkach. Program zakłada powstanie 10-ciu 30-minutowych filmów rocznie o tematyce współczesnej. Każdy debiutant otrzymuje opiekę artystyczną i produkcyjną. Program "Pierwszy Dokument" jest również wspólną inicjatywą Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, Stowarzyszenia Filmowców Polskich, TVP Kultura oraz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Jego podstawowym celem jest umożliwienie debiutującym reżyserom zrealizowania pierwszego profesjonalnego filmu dokumentalnego.
Organizujemy także polską edycję Konkursu Scenariuszowego Hartley-Merrill, którego finaliści osiągają sukcesy w edycjach międzynarodowych.
W 2007 roku, podczas 32. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, Szkoła obchodziła swoje 5. urodziny i w związku z tym wspólnie z prezydentem Gdyni zorganizowano konkurs "Zrobię film dla Ciebie", którego ideą przewodnią była realizacja przez studentów Szkoły krótkich filmów na podstawie pomysłów nadesłanych przez mieszkańców Gdyni. Planujemy przeprowadzenie kolejnych edycji tego projektu, które byłyby poświęcone innym miastom.
Ważną częścią działalności Szkoły jest produkcja filmowa. W ramach kursów realizujemy filmy dokumentalne i fabularne, a ponadto rozwijamy i produkujemy własne niezależne projekty, które wygrywają festiwale. Jesteśmy także koproducentem i producentem wykonawczym dla innych projektów. Nasze atuty to doświadczenie i opieka artystyczna najwybitniejszych polskich filmowców oraz energia i efektywność młodego zespołu produkcyjnego. Jesteśmy doceniani w branży, o czym świadczy Nagroda dla Najlepszego Producenta filmów dokumentalnyuch i krótkometrażowych otrzymana przez Szkołę w 2008 roku na Krakowskim Festiwalu Filmowym.
Szkoła ma na swoim koncie ponad 30 filmów dokumentalnych oraz krótko- i średniometrażowych fabularnych, a także ponad 200 etiud. Nasze filmy były pokazywane ponad 300 razy na festiwalach na całym świecie, w tym na najważniejszych: Berlinale, MFF Cannes, IDFA, DOKLeipzig, Clermont-Ferrand i wielokrotnie nagradzane.
Do 2008 roku Szkoła przeprowadziła 18 kursów: 4 fabularne, 5 dokumentalnych, 4 edycje Międzynarodowego Programu dla Profesjonalistów Filmowych EKRAN oraz 5 edycji kursu dla studentów i licealistów "Przedszkole Filmowe", które w sumie ukończyło ponad 350 osób (a kilkadziesiąt kolejnych skorzystało z pomocy w formie konsultacji i opieki artystystycznej).
